Nu je zonder vooroordelen over je personages hebt nagedacht en hebt achterhaald waar iemand vandaan komt en wat zijn of haar toekomstdromen zijn, blijkt hij of zij ineens een mening te hebben. Lastig he, als dan blijkt dat ze iets anders willen dan jij? Of heb je daar nooit last van?
Ik loop er regelmatig tegenaan dat mijn personages eigenlijk anders in elkaar zitten dan ik eerst had gedacht. Er is natuurlijk het een en ander gebeurd in het verhaal en dat heeft ze net anders gevormd dan ik had voorzien. Dus springen ze niet in de sloot omdat ik dat zeg, maar bouwen ze er een brug overheen. Of duwen ze iemand anders in die sloot om het voor hen op te knappen. Of draaien ze zich simpel om en zeggen ze: ‘Bekijk het maar met je verhaal. Ik ga naar huis.’
Het is het nadeel van personages die goed uitgewerkt zijn. Ze hebben een eigen mening gekregen over wat er gaande is en die komt niet altijd overeen met wat de schrijver in gedachten had. Het lukt mij in ieder geval niet om dit van tevoren uit te plotten. Maar wat doe je in zo’n geval?
Je kunt proberen om verder te schrijven en je personage te dwingen om jouw wil te volgen. Ik denk alleen niet dat dat personage de lezer ooit zal overtuigen en het schrijven wordt een zware opgave. Ik ben in 2013 naar de World Fantasy Convention geweest in Brighton en woonde een panel bij over dit onderwerp. Een van de panelleden vertelde: “Als het moeilijk is om een scene te schrijven dan komt dat vaak doordat je personage dat niet zal doen.” Frictie in het schrijfproces is een teken dat je iets moet veranderen.
Volgens mij heb je twee opties. Je kunt het personage herschrijven tot hij of zij wel doet wat jij had bedacht. Of je geeft hem of haar de kans om het op zijn/haar eigen manier te doen door het verhaal aan te passen. Ondertussen probeer je je personage ervan te overtuigen dat hij of zij – ondanks de bezwaren – toch naar die plek moet gaan waar de climax van het verhaal speelt.
Een voorbeeld is de verhaallijn van Kiril in de Vertellingen van de Ondergang. De wereld moet gered worden door samen te werken en je zou toch zeggen dat daardoor alle geschillen uit het verleden er niet meer toe doen. Dat bleek niet waar. Terwijl ik als schrijver allang klaar was om het verhaal verder te duwen, bleef Kiril koppig en vasthouden aan zijn haat en argwaan. Dat heeft het verhaal flink gerekt, maar ook veel rijker gemaakt. Waarom Kiril dan toch overstag gaat?
‘Ik deel uw mening niet, heer Kiril en u kunt me ook niet op andere gedachten brengen.’
Kiril goot het restant van de kruidenbitter achter in zijn keel. ‘Dan lijkt het me beter dat ik binnenkort afscheid neem. Zodra we Anescede hebben bereikt, zullen ik en mijn mensen van boord gaan.’
Kiril zette het glaasje op tafel en schoof zijn stoel naar achteren.
‘Wacht. Vanwaar ineens deze beslissing?’
‘De verschillen tussen uw en mijn achterban zijn te groot. Dat is net wel duidelijk geworden.’
‘Groot, ja. Onoverbrugbaar? Dat weiger ik te geloven.’ Hyldar nam slurpend een slok. ‘U beseft dat de stad waar we de prinses naartoe brengen tegenwoordig niet meer is dan een heuveltop met een burcht die nog net boven het water uitsteekt? Een eiland, meer niet. U heeft geen schepen. Het water zal voorlopig nog wel blijven stijgen. Wat wilt u doen als de stad helemaal onder water loopt?’
‘Dat zie ik dan wel.’
‘En hoe komt u dan aan voorraden? U zult daar verhongeren. Of verwacht u dat ik u dan nog steeds van voedsel voorzie?’
‘Ik kan voor mezelf zorgen. We verzinnen wel iets.’
‘Ik heb altijd veel bewondering voor u gehad, maar daar overleven, dat lukt u zelfs niet. Niet zonder hulp. Het is waanzin om van boord te gaan terwijl Jakob de wereld aan het verdrinken is. En nutteloos. We hadden een prima plan, heer Kiril. Er is voldoende ruimte aan boord van mijn vloot. We kunnen blijven varen tot we Jakob hebben overwonnen, zodat we daarna een nieuwe wereld kunnen opbouwen. U en ik samen, voor de komende generaties. Dat zal onze nalatenschap zijn.’
Uit Vertellingen van de Ondergang deel 5: Storm – Geesten uit het Verleden.
Ik had meerdere stukken kunnen kiezen als voorbeeld, want één gesprek is natuurlijk niet genoeg om Kiril over de streep te trekken. Uiteindelijk beseft Kiril dat Hyldar gelijk heeft en hij zonder zijn hulp niet meer kan overleven in de wereld zoals die is geworden. En het helpt dat de mensen om Kiril heen ook aandringen. Maar als het aan mij had gelegen, zouden die twee al veel eerder zijn gaan samenwerken.
In mijn ogen zijn de sterkste personages die personages die het er eigenlijk niet mee eens zijn, maar zich toch genoodzaakt voelen om in actie te komen. Deze personages kunnen we als lezer pas echt goed leren kennen, omdat de schrijver moet uitleggen waarom iets gebeurt. Dat is veel interessanter dan een personage dat het allemaal wel best vindt en zonder tegenstribbelen meewerkt.
Dus waarom zou je doorzetten als een personage niet mee wil werken? Waarom moet hij of zij het perse op jouw manier doen? Ik vraag me tijdens het schrijven regelmatig af: Doet een personage dit omdat het in zijn of haar karakter zit of omdat ik dat zo lekker makkelijk vind? Maar over dat makkelijk de volgende keer meer.
