Als je een liefhebber bent van toekomstverhalen, de Horizon-spellen of series als Black Mirror, dan zal Mechanische Oase, het sciencefictiondebuut van Nina Janmaat bij Batavia Publishers, je wellicht goed bevallen. Als je in de politiek werkt en een reminder nodig hebt over de belangrijke vragen van het leven en over waar we heen gaan met de wereld, dan is dit boek haast een verplichting om te lezen.
Mechanische Oase gaat over Valeri, een 27-jarige vrouw, dochter van de overleden stichters van Pyra: een afgeschermd hoogtechnologisch oord met een krachtveld eromheen. Hoewel alles in Pyra erop is ingericht om het leven van de bewoners zo perfect en vlekkeloos mogelijk te laten verlopen, is Valeri niet tevreden. Ze weet dat ze het in het oord beter heeft dan de mensen van de oude tijd, die zijn overleden na de Derde Wereldoorlog in 2032 en stormvloeden van 2035, maar toch heeft ze het gevoel dat het beter en anders kan. Samen met een groepje opstandelingen gaat ze ontdekken of dat ook echt zo is.
Verfrissende nuance
Om maar met de automatische schuifdeur in huis te vallen: ik vond Mechanische Oase werkelijk een fantastisch boek om te lezen. Het is een volwassen sciencefictionboek over belangrijke thema’s als liefde, vriendschap, macht, vertrouwen, technologie en wat menselijkheid nu eigenlijk inhoudt. Het wordt bovendien met nuance gebracht, met ruimte voor afwegingen en verschillende standpunten, in plaats van het zwart-witdenken van goed versus kwaad.
De hoofdpersoon is Valeri, een vrouw van 27, en voor mij een heerlijk verfrissend personage. Valeri is zichzelf in een wereld waarin dat niet op prijs wordt gesteld. Ze is vegan, niet-hetero, en duidelijk over het feit dat en waarom ze geen kinderen wil. Ik denk dat haar redenen voor veel leeftijdsgenoten begrijpelijk zijn. Als dochter van de stichters van het oord had Janmaat Valeri makkelijk kunnen (be-)schrijven als de ‘perfecte uitverkorene’, maar gelukkig is dat niet het geval. Valeri maakt fouten, is zeker niet perfect en is aan het einde van het verhaal een ander persoon dan ze aan het begin was.
Het tempo in het boek zit er goed in. Al op pagina 24 krijg je de eerste overduidelijke hint dat er iets gaande is dat Valeri niet weet, en vanaf dat moment blijft de actie ook lopen. In elk van de drie delen van het boek is duidelijk hoeveel tijd er is verstreken, door de ‘logboekdata’. We beginnen in 2054, op woensdag 5 augustus, 9:25.
Naast actie is er ook voldoende ruimte voor beschrijving van de omgeving, niet geheel onbelangrijk in sciencefiction. De auteur heeft deze manier van worldbuilding vrijwel helemaal beperkt tot extra informatie bij observaties, gedachtes en acties van personages, waardoor je nergens het idee hebt dat je als lezer een stuk uitleg krijgt, maar het natuurlijk aanvoelt binnen het verhaal. Mevrouw Janmaat heeft zich overigens wel behoorlijk goed gehouden aan het schrijfadagium ‘Kill your darlings’… en dat is net zo onheilspellend als het klinkt.
Het verhaal speelt zich dus af in 2054, in een hoogtechnologisch oord met onderhoudszwevers, reinigingsbollen, unipakken en leefpoefen. De termen zijn even wennen, maar worden zo natuurlijk gebruikt dat je er al snel overheen leest. Ook het taalgebruik van de bewoners van Pyra is in het begin even wennen. Zo zeggen ze ‘Pact’ in plaats van ‘Afgesproken’, en ‘Excu’ in plaats van ‘Sorry’. Op een gegeven moment wordt er in het verhaal zelf gelukkig ook commentaar gegeven op deze afwijking van ons Nederlands. Puik!
Aan het einde van Mechanische Oase had ik nog heel veel vragen over, waarvan er een heel aantal pas vanaf pagina 283/293 zijn ontstaan. Ik kan al die vragen niet in deze recensie zetten zonder major spoiler alerts, maar wat mij betreft is er genoeg niet-beantwoord gelaten om de roep om een vervolg te rechtvaardigen. En gelukkig kan ik melden dat deze inmiddels ook eraan lijkt te komen!
Conclusie
Mechanise Oase is een fantastisch boek en absoluut een aanrader. Als je houdt van sciencefiction, utopie, dystopie en klimaatfictie, dan is dit echt een boek voor jou. Het is soepel geschreven, spannend en laat je dieper nadenken over belangrijke kwesties. Pact.
Mechanische Oase
9789493244160
Batavia Publishers
Maart 2023
Paperback
299 pagina's
Een mooie welverdiende review voor dit boek!
Het lijkt mij de moeite waard om nog een extra element uit het boek te benoemen, let eens op de verbanden die in de namen van personages en een aantal andere zaken in het boek verwerkt zitten. Sommige verbanden komen al heel snel terug terug in het verhaal, maar een ander verband, van twee bi personages, kwamen in het laatste hoofdstuk ineens naar voren.
Dus vroeg of laat ga je deze verbanden ontdekken. Het is niet perse nodig om op te zoek te gaan naar deze verbanden, maar ik vond dit een heel leuk element. Waarschijnlijk heb ik ze lang niet allemaal kunnen ontdekken. Als je echter van puzzelen houdt, dan zou ik hier zeker aandacht aan besteden. Daarnaast zijn de verbanden heel nauwkeurig, maar wel subtiel uitwerkt in het boek. Daardoor is het niet storend als je er geen/weinig aandacht aan besteedt.
PS: Excuus, kan de reactie van 9:39 verwijderd worden? Er zitten nogal wat taalfoutjes in.